Tι προκαλεί κατάθλιψη στους ηλικιωμένους;

31/08/2013
Ομάδα Σύνταξης
Κατάθλιψη

Τι προκαλεί κατάθλιψη στους ηλικιωμένους; 
Η κατάθλιψη είναι μία από τα περισσότερο συχνά και σοβαρά σύνδρομα στη γηριατρική ψυχιατρική. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι ηλικιωμένοι είναι προδιατεθειμένοι στην κατάθλιψη λόγω, σχετιζόμενων με την ηλικία, δομικών και βιοχημικών αλλαγών που αυξάνουν την ευαισθησία τους, παραγόντων που αυξάνουν τον κίνδυνο όπως το πένθος ή άλλες απώλειες, καθώς και λόγω ιατρικής φύσης προβλημάτων και περιορισμού σε ιδρύματα γεγονός που είναι συχνότερο με το πέρασμα της ηλικίας.
Από την επιστημονική ομάδα της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Κλίμακα 
Οι ηλικιωμένοι επίσης έχουν δυσανάλογα υψηλή συχνότητα αυτοκτονίας, περίπου 4 φορές περισσότερη, σε σχέση με άλλους ασθενείς με μείζονα κατάθλιψη. Με συντηρητικούς υπολογισμούς, η μείζων κατάθλιψη συμβαίνει περίπου σε 2% των ηλικιωμένων, η δυσθυμία στο 2%, και η διπολική διαταραχή στο 0,2%. Στους υπολογισμούς αυτούς εξαιρούνται ασθενείς που υποφέρουν από διαταραχή προσαρμογής και πένθος. Η μείζων κατάθλιψη έχει μεγαλύτερη συχνότητα σε ηλικιωμένους ασθενείς που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία ή άλλα ιδρύματα, όπου κυμαίνεται από 10-20%. Αρκετές μελέτες επίσης έδειξαν ότι τα καταθλιπτικά συμπτώματα είναι περισσότερο συχνά σε ηλικιωμένους πάνω από 80 ετών, και σε ηλικιωμένες γυναίκες, σε σχέση με ηλικιωμένους άνδρες.
Τα χαρακτηριστικά της κατάθλιψης στην Τρίτη ηλικία; 
 Οι ηλικιωμένοι ασθενείς έχουν διαφορετική εμφάνιση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων, συγκρινόμενοι με τους νεώτερους, παρουσιάζοντας ειδικά περισσότερα σωματικά συμπτώματα και λιγότερο ανοικτά συμπτώματα από τη διάθεση. Όπως και με τα άλλα γηριατρικά ψυχιατρικά σύνδρομα, η απόκτηση ενός σφαιρικού ιστορικού από μέλη της οικογένειας είναι σημαντική για τη διάγνωση της κατάθλιψης. Οι ηλικιωμένοι καταθλιπτικοί έχουν συχνότερα την τάση να αναπτύσσουν ψυχωτικά συμπτώματα στη διάρκεια του επεισοδίου, σε σχέση με τα νεότερα άτομα. Μελέτες επίσης έδειξαν ότι οι καταθλιπτικοί άνδρες ήταν σημαντικά περισσότερο πεσιμιστές, σε σχέση με τις γυναίκες με κατάθλιψη. Οι ηλικιωμένοι καταθλιπτικοί ασθενείς επίσης βαθμολογούν υψηλότερα στις κλίμακες για την αλεξιθυμία (ανικανότητα κάποιου να περιγράψει τη συναισθηματική του κατάσταση) και τις δυσλειτουργικές στάσεις. Στους γηριατρικούς ασθενείς με μείζονα κατάθλιψη, η ανάρρωση από μία προηγούμενη σωματική νόσο μπορεί να αυξήσει την ανταπόκριση στην αντικαταθλιπτική θεραπεία. Σε ασθενείς με μόνιμη σοβαρή σωματική ανικανότητα η απάντηση στα αντικαταθλιπτικά μπορεί να είναι μειωμένη.
Κατάθλιψη και σωματικές επιπτώσεις
Επίσης, βρέθηκε ότι η κατάθλιψη αυξάνει το ενδεχόμενο σωματικής ανικανότητας, γεγονός που προδιαθέτει για σοβαρότερη κατάθλιψη. Σημαντικός παράγοντας επίσης είναι η συνοσηρότητα με χρόνιες ιατρικές καταστάσεις, όπως καρκίνο, έμφραγμα μυοκαρδίου, νόσο Parkinson, αρθρίτιδα, υπέρταση, αγγειοεγκεφαλικό επεισόδιο, και διαβήτη. Επίσης, πολλά κοινά φάρμακα, όπως οι β-αδρενεργικοί αναστολείς, είναι δυνατόν να παράγουν καταθλιπτικά συμπτώματα. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να επανεξετάζουμε τα λαμβανόμενα φάρμακα στην περίοδο αυτή. Επιπλέον της ενδελεχούς ψυχιατρικής και παθολογικής εξέτασης, εξετάσεις όπως, γενική αίματος, βιοχημικές εξετάσεις, VDRL τεστ για τη σύφιλη, γενική ούρων, επίπεδα βιταμίνης Β12 και φυλλικού, εξετάσεις θυροειδούς, και ηλεκτροκαρδιογράφημα, αποτελούν ένα σημαντικό έλεγχο για την ανίχνευση ιατρικών νόσων. Ειδικότερες εξετάσεις θα μπορούσε να είναι η απεικόνιση εγκεφάλου και η πολυυπνογραφία.
Πώς αντιμετωπίζεται η Κατάθλιψη στους Ηλικιωμένους;
Η κλινική αντιμετώπιση περιλαμβάνει την ψυχοφαρμακολογία, την ηλεκτροσπασμοθεραπεία, την ψυχοθεραπεία (ειδικότερα γνωσιακή και συμπεριφορική), και την εκπαίδευση της οικογένειας. Οι ηλικιωμένοι ενδέχεται να έχουν τροποποιημένη ηπατική λειτουργία, ειδικότερα σε σχέση με τη φάση Ι που περιλαμβάνει απομεθυλίωση και υδροξυλίωση, οι οποίες είναι μεταβολικές οδοί που αδρανοποιούν τα περισσότερα αντικαταθλιπτικά. Επίσης, η νεφρική λειτουργία ενδέχεται να είναι μειωμένη, με αποτέλεσμα την αυξημένη ευαισθησία στην αγωγή. Έτσι, οι ηλικιωμένοι ασθενείς χρειάζονται γενικά πολύ χαμηλότερη τόσο δόση έναρξης όσο και τελική δόση, λόγω της μειωμένης κάθαρσης των λαμβανομένων φαρμάκων και της μεγαλύτερης πιθανότητας για παρενέργειες. Η σταδιακή αύξηση της αγωγής θα πρέπει επίσης να γίνεται σε περισσότερο αργό ρυθμό από ότι στα νεότερα άτομα. Οι ηλικιωμένοι ασθενείς ανέχονται γενικά τις παρενέργειες των εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs), των αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνη-νορεπινεφρίνη (SNRIs), και των άλλων άτυπων αντικαταθλιπτικών, πολύ καλύτερα από τις παρενέργειες των τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών (TCAs) και των αναστολέων της μονοαμινοξειδάσης (MAOIs). Οι ασθενείς αυτοί τείνουν να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στις αντιχολινεργικές επιδράσεις, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα, κατακράτηση ούρων, και ντελίριο και στις αδρενεργικές επιδράσεις, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν ορθοστατική υπόταση και συνεπώς πτώσεις στο έδαφος. Επιπρόσθετα, επειδή τα TCAs είναι τύπου 1Α αντιαρρυθμικά, αντενδείκνυνται σε ασθενείς με γνωστή καρδιακή νόσο επειδή θα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη προβλημάτων αγωγιμότητας. Επίσης, οι γηριατρικοί ασθενείς μπορεί να είναι γενικά περισσότερο ευαίσθητοι στις καρδιολογικές παρενέργειες από τη χρήση TCAs. Οι πλέον προβληματικές παρενέργειες των σεροτονεργικών φαρμάκων είναι η ευερεθιστότητα και η απώλεια βάρους. Τέλος, οι πιο βαριές καταθλίψεις με μελαγχολικά και ψυχωτικά στοιχεία δεν απαντούν τόσο καλά στα νεώτερα αντικαταθλιπτικά όπως απαντούν στα TCAs ή τα SNRIs. Στις περιπτώσεις αυτές, η ηλεκτροσπασμοθεραπεία με την κατάλληλη ιατρική υποστήριξη παραμένει μία ασφαλής και αποτελεσματική θεραπεία για τους ηλικιωμένους ασθενείς, ειδικότερα αυτούς με βαριά ψυχωτική κατάθλιψη. Οι δόσεις έναρξης στους γηριατρικούς ασθενείς είναι πολύ χαμηλότερες από ότι στους υγιείς νεώτερους. Επίσης, ο ρυθμός αύξησης της δόσης και το εύρος της θεραπευτικής δόσης είναι χαμηλότερος.