Κατακλυζόμαστε συνεχώς από ιστορίες ανθρώπων που επέλεξαν να βάλουν τέλος στη ζωή της. Άνθρωποι της διπλανής πόρτας δεν ζήτησαν ή δεν βρήκαν πουθενά βοήθεια και αποφάσισαν ότι δεν αντέχουν άλλο να ζουν. Αλλά και άνθρωποι που θεωρητικά τα είχαν όλα, αλλά μέσα τους σιγόκαιγε η φωτιά της αυτοκαταστροφής. Λίγους μήνες νωρίτερα όλος ο πλανήτης συγκλονιζόταν από τις αυτοκτονίες της διάσημης σχεδιάστριας μόδας Kate Spade και του πασίγνωστου σεφ Αnthony Bourdain, ενώ παράλληλα εκφράζονταν φόβοι ότι το τραγικό τους τέλος θα μπορούσε να δημιουργήσει κοινωνική επιδημία.
Τα στοιχεία προκαλούν ανησυχία
Τα επίσημα στοιχεία σοκάρουν, ενώ θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι πολλές αυτοκτονίες καλύπτονται υπό τον φόβο του κοινωνικού στιγματισμού. Σύμφωνα, λοιπόν, με νέα επιστημονική μελέτη, ο συνολικός αριθμός θανάτων από αυτοκτονία παγκοσμίως αυξήθηκε κατά 6,7% μεταξύ 1990-2016, φθάνοντας τους 817.000 ετησίως, περίπου το 1,5% των συνολικών θανάτων.
Η έρευνα για 195 χώρες, που δημοσιεύθηκε στο βρετανικό ιατρικό περιοδικό British Medical Journal (BMJ), δείχνει ότι μεγαλύτερα ποσοστά θνησιμότητας από αυτοκτονία εμφανίζουν οι άνδρες (15,6 θάνατοι ανά 100.000) σε σχέση με τις γυναίκες (επτά θάνατοι ανά 100.000), με εξαίρεση την ηλικιακή ομάδα των 15-19 ετών, στην οποία οι αυτοκτονίες γυναικών είναι περισσότερες.
Η Ελλάδα είναι ανάμεσα στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών γυναικών στον κόσμο. Με 1,2 θανάτους ανά 100.000 το 2016, εμφανίζεται να έχει το τέταρτο χαμηλότερο ποσοστό μετά τη Συρία, το Ομάν και την Τζαμάικα.
Το ποσοστό αυτοκτονιών μεταξύ των ανδρών στην Ελλάδα το 2016 ήταν 6,4 ανά 100.000, δηλαδή περίπου πενταπλάσιο έναντι των γυναικών. Το ποσοστό αυτοκτονιών και για τα δύο φύλα στη χώρα μας το 2016 ήταν 3,7 ανά 100.000 και εμφανίζει μείωση κατά 3,9% μεταξύ 1990-2016 (αφορά στοιχεία προσαρμοσμένα με βάση τις ηλικιακές μεταβολές διαχρονικά).
Μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών διεθνώς έχουν οι νέοι και οι άνθρωποι τρίτης ηλικίας από ό,τι οι άνθρωποι μέσης ηλικίας. Γενικότερα, τα ποσοστά αυτοκτονιών στο γενικό πληθυσμό διαφέρουν σημαντικά από χώρα σε χώρα, αλλά ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θεωρεί ότι πρόκειται για ένα ανησυχητικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, γι’ αυτό έχει θέσει ως στόχο της μείωση του αριθμού τους διεθνώς κατά το ένα τρίτο έως το 2030.
Η αυτοκτονία είναι ανάμεσα στις δέκα κυριότερες αιτίες θανάτου στην ανατολική Ευρώπη (τέταρτη αιτία θανάτου), στην κεντρική Ευρώπη, στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, στην Αυστραλασία και στη Βόρεια Αμερική. Στην Ευρώπη και στις δυτικές χώρες υπάρχει στενή σχέση ανάμεσα στις ψυχικές παθήσεις και στην αυτοκτονία, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο στην Ασία.
Τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών καταγράφηκαν στο Λεσότο της Αφρικής (39 θάνατοι ανά 100.000), στη Λιθουανία (31 ανά 100.000), στη Ρωσία (30,6 ανά 100.000) και στη Ζιμπάμπουε (27,8 ανά 100.000). Οι θάνατοι από αυτοκτονίες στην Κίνα και στην Ινδία, τις δύο πολυπληθέστερες χώρες του κόσμου, αποτελούν σχεδόν τις μισές (44%) του συνολικού αριθμού παγκοσμίως, αλλά μειώνονται σταδιακά.
Οι ερευνητές επισήμαναν πάντως ότι οι πραγματικοί αριθμοί αυτοκτονιών μπορεί να είναι μεγαλύτεροι, καθώς ορισμένες χώρες όπου η αυτοκτονία θεωρείται απαγορευμένη για θρησκευτικούς και πολιτισμικούς λόγους, συχνά κατατάσσουν τους θανάτους από αυτοκτονία ως διαφορετικής αιτιολογίας.
Πώς να βοηθήσετε έναν άνθρωπο που κινδυνεύει;
Αν έχετε στο κοντινό σας περιβάλλον κάποιο άτομο για το οποίο ανησυχείτε ή έχετε υποψίες ότι μπορεί να κάνει κακό στον εαυτό του, να θυμάστε ότι υπάρχουν τρόποι για να το σώσετε.
Το πρώτο πράγμα που θα πρέπει να κρατήσετε στο μυαλό σας είναι ότι η αυτοκτονική κατάσταση είναι σχεδόν πάντα μεταβατική και πρόσκαιρη. Οι άνθρωποι, που βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση, πλήττονται από ένα εσωτερικό εχθρό που επιτίθεται στον πραγματικό εαυτό τους και στη θέλησή τους για ζωή. Αν τους προσεγγίσετε σε αυτή ακριβώς τη φάση είναι πολύ πιθανό να μπορέσετε να τους σώστε.
Ακολουθούν κάποια άμεσα και απλά βήματα, που θα σας βοηθήσουν σε μία τέτοια δύσκολη κατάσταση:
Ρωτήστε άμεσα και ξεκάθαρα
Δεν θα πρέπει να διστάσετε να ρωτήσετε ανοιχτά και ξεκάθαρα το άτομο για το οποίο ανησυχείτε, υπό τον φόβο ότι μπορεί να του βάλετε εσείς την ιδέα στο μυαλό. Αν βρεθείτε σε αυτή τη θέση απλά ρωτήστε: «Είσαι καλά; Μήπως περνά από το μυαλό σου η ιδέα της αυτοκτονίας. Πώς μπορώ να σε βοηθήσω;». Έτσι, θα δείξετε στον άνθρωπο σας ότι νοιάζεστε γι’ αυτόν, αφού προσέξατε ότι κάτι έχει αλλάξει. Μπορείτε επίσης να του πείτε: «Νιώθω ότι πονάς!». Αφιερώστε χρόνο στο να ακούσετε το άτομο και μην είστε επικριτικοί ότι και αν σας πει. Προσπαθήστε να το βοηθήσετε εστιάζοντας στους λόγους για τους οποίους πιστεύετε ότι αξίζει να ζει. Οι άνθρωποι μπορεί να νιώσουν ανακούφιση, όταν κάποιος άλλος τους φροντίσει και τους δείξει αληθινό ενδιαφέρον.
Δημιουργήστε συνθήκες ασφάλειας
Μην αφήσετε το άτομο μόνο του. Μείνετε μαζί του μέχρι το σημείο που θα είστε σίγουροι ότι το έχετε βοηθήσει. Προσπαθείστε να ανακαλύψετε αν έχει κάνει κάποια απόπειρα ή αν έχει κάποιο σχέδιο. Ρωτήστε αν έχει σκεφτεί ποιο μέσο/όπλο θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει. Απομακρύνεται από κοντά του τα θανατηφόρα μέσα, που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να κάνει κακό στον εαυτό του. Ο στόχος σας είναι να δημιουργήσετε απόσταση ανάμεσα στο άτομο και τον τρόπο. Αν κρατήσετε το άτομο σε ένα περιβάλλον ασφαλές, ενώ βρίσκεται σε αυτοκτονική κατάσταση, είναι πολύ πιθανό να το βοηθήσετε να βγει από αυτή.
Να είστε εκεί
Για να προστατεύσετε ένα άτομο με αυτοκτονικές τάσεις, κάντε το να αισθανθεί ότι είναι πάντα κάποιος μαζί του και κοντά του. Σιγουρευτείτε ότι γνωρίζει ότι μπορεί να ζητήσει τη βοήθειά σας όποτε τη χρειαστεί. Μπορείτε να κάνετε πολλά σε αυτό το επίπεδο αν είστε καλός ακροατής. Επιπλέον, θα πρέπει να το βοηθήσετε να βρει και άλλα άτομα, στα οποία θα μπορούσε να απευθυνθεί για βοήθεια και να βρείτε τρόπους να είναι σε επαφή με αυτά.
Βρείτε μαζί βοήθεια
Προσπαθήστε να βρείτε μαζί τη βοήθεια που χρειάζεται το άτομο που θέλετε να βοηθήσετε. Αν κρίνετε ότι το άτομο βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο, μπορείτε να το μεταφέρετε σε νοσοκομείο όπου εφημερεύει η ψυχιατρική κλινική. Επιπλέον, μπορείτε να το βοηθήσετε να βρει συμβουλευτικό κέντρο ή θεραπευτή στην περιοχή του. Σιγουρευτείτε ότι γνωρίζει το τηλέφωνο της Γραμμής Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018, που λειτουργεί σε εικοσιτετράωρη βάση, 7 ημέρες την εβδομάδα και δέχεται κλήσεις από κινητό ή σταθερό τηλέφωνο, με αστική χρέωση από όλες τις περιοχές της Ελλάδας (Για περισσότερες πληροφορίες http://suicide-help.gr/). Μπορείτε, επίσης, να είστε παρών κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής κλήσης.
Καταστρώστε ένα σχέδιο ασφαλείας.
Με άλλα λόγια, ένα πλάνο που θα βοηθήσει το άτομο οποιαδήποτε στιγμή βρεθεί σε κίνδυνο. Το σχέδιο χρειάζεται να περιλαμβάνει τα βήματα που θα πρέπει να πραγματοποιήσει σε περίπτωση που αισθανθεί ότι οι αυτοκτονικές τάσεις το κυριεύουν. Μπορείτε συνεπώς να κάνετε μία προσπάθεια να συνδέσετε το άτομο με στρατηγικές που το έχουν βοηθήσει στο παρελθόν. Πάντα θα πρέπει να αναζητάτε τρόπους να επανασυνδέσετε το άτομο με θετικά συναισθήματα και την επιθυμία για ζωή.
Δώστε διάρκεια και συνέχεια
Να ελέγχετε συνεχώς ότι όλα εξακολουθούν να κυλούν ομαλά. Αφήστε το αγαπημένο σας πρόσωπο να γνωρίζει ότι θα είστε εκεί όποτε σας χρειαστεί. Το να είστε εκεί για εκείνον ή εκείνη τη στιγμή που νιώθει ότι οι αυτοκαταστροφικές τάσεις θεριεύουν, θα τον ή την βοηθήσει να ξεπεράσει την κρίση και να επανασυνδεθεί με το κομμάτι του εαυτού του/ της που θέλει να ζήσει. Η συνεχής βοήθεια θα δείξει στο άτομο πόσο πολύ νοιάζεστε.
Το να βλέπεις ένα αγαπημένο πρόσωπο σε αυτή την κατάσταση είναι κάτι πραγματικά δύσκολο, ωστόσο τα παραπάνω βήματα μπορούν πραγματικά να προσφέρουν διέξοδο από την κρίση. Σήμερα, υπάρχουν θεραπευτικές μέθοδοι και προσεγγίσεις που αποδεδειγμένα μπορούν να βοηθήσουν ένα άτομο με αυτοκτονικές τάσεις. Δικός σας ρόλος είναι να λειτουργήσετε ως σωτήρια γέφυρα.
Με πληροφορίες από το psychologytoday.com και το cnn.gr
Διαβάστε σχετικά άρθρα:
Αυτοκτονία Kate Spade: Η κατάθλιψη δεν κάνει διακρίσεις
Spade & Bourdain: Μπορεί ο θάνατός τους να κάνει την αυτοκτονία μόδα;
Πότε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας μπορεί να οδηγήσει στην αυτοκτονία;
