Σχιζοφρένεια: Τα πρώτα συμπτώματα και οι κίνδυνοι

Όλοι έχουμε ακούσει τη λέξη «σχιζοφρενής» στην καθημερινή μας ζωή. Μπορεί να τη χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε αστειευόμενοι κάποιο γνωστό ή φίλο ή να την ταυτίζουμε με τον «τρελό» που μένει στη γειτονιά ή στην πόλη μας.

Μπορεί ακόμα να πιστεύουμε ότι αναφέρεται σε ανθρώπους που είναι εγκληματικοί, βίαιοι κι επικίνδυνοι για τον εαυτό τους και για τους άλλους.

Από την επιστημονική ομάδα της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης ΚΛΙΜΑΚΑ

Τι είναι στην πραγματικότητα η σχιζοφρένεια;

Είναι μια σοβαρή ψυχική ασθένεια που επηρεάζει τον τρόπο σκέψης και τη συμπεριφορά του ανθρώπου και αρκετά συχνή. Υπολογίζεται ότι περίπου 1 στους 100 ανθρώπους θα πάθει σχιζοφρένεια κάποια στιγμή στη ζωή του.

Προσβάλλει κυρίως νέους ανθρώπους.Οι άντρες αρρωσταίνουν συνήθως σε ηλικία 15 με 25 χρονών και οι γυναίκες σε ηλικία 25 με 35 χρονών.

neos andras-dipoliki diataraxi

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα των σχιζοφρενών είναι οι ψευδαισθήσεις. Πολλοί σχιζοφρενείς βλέπουν ή ακούνε πράγματα που δεν είναι αληθινά. Μπορεί να ακούν φωνές που τους σχολιάζουν ή τους προειδοποιούν για κινδύνους ή τους δίνουν εντολές για το τι πρέπει να κάνουν. Μπορεί ακόμα να συνομιλούν με αυτές τις φωνές και να δίνουν στους άλλους την εντύπωση ότι μιλούν μόνοι τους.

Ένα άλλο συχνό σύμπτωμα είναι οι παραληρητικές ιδέες. Είναι επίμονες, λανθασμένες πεποιθήσεις των σχιζοφρενών που δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα. Μπορεί να πιστεύουν ότι οι άλλοι θέλουν το κακό τους, ότι τους κυνηγούν για να τους σκοτώσουν, ότι θέλουν να τους δηλητηριάσουν, ότι συνωμοτούν εναντίον τους, ότι διαβάζουν το μυαλό τους ή ελέγχουν τις σκέψεις τους ή τους κάνουν μάγια.

Οι σχιζοφρενείς είναι επιφυλακτικοί και απόμακροι

Οι σχιζοφρενείς είναι απόλυτα σίγουροι ότι αυτά που πιστεύουν είναι αληθινά και επιμένουν, όσο και αν οι άλλοι προβάλλουν λογικά επιχειρήματα. Για αυτό συχνά επηρεάζει την ικανότητα του ατόμου να σκέφτεται και κατά συνέπεια να μιλά με ομαλό τρόπο. Έτσι, οι σχιζοφρενείς μπορεί να επαναλαμβάνουν τα ίδια πράγματα ή αυτά που σκέφτονται και λένε να μην έχουν καμία λογική σειρά.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο λόγος τους να γίνεται ασαφής, αόριστος έως και ακατανόητος. Έτσι, επηρεάζει τη συμπεριφορά του ατόμου. Οι σχιζοφρενείς μπορεί να είναι επιφυλακτικοί, απόμακροι και να  κάνουν πολλές, γρήγορες και άσκοπες κινήσεις ή αντίθετα να μένουν ακίνητοι για ώρες, να επαναλαμβάνουν συγκεκριμένες κινήσεις, λέξεις ή ήχους, να έχουν αλλόκοτη εμφάνιση.

Κάνουν τους άλλους να αισθάνονται άβολα

Αυτές οι ασυνήθιστες συμπεριφορές κάνουν τους άλλους ανθρώπους να αισθάνονται άβολα και μερικές φορές μπορεί να τους φοβίσουν. Συχνά δείχνουν να έχουν χάσει τον ενθουσιασμό τους ή το ενδιαφέρον τους για τα πράγματα. Τείνουν να απομονώνονται και να αποφεύγουν την επαφή με τους άλλους, ενώ πολλές φορές παραμελούν τον εαυτό τους και την ατομική τους υγιεινή.

Ακόμη τα άτομα με σχιζοφρένεια μπορεί να δυσκολεύονται να πάρουν πρωτοβουλίες και αποφάσεις ή να δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν. Μένουν απαθή και αδιάφορα στα ερεθίσματα και δεν εκφράζουν κανένα συναίσθημα.

Μιλούν μονότονα, ενώ δεν παίρνουν τις συνηθισμένες εκφράσεις προσώπου ενός λυπημένου ή χαρούμενου ανθρώπου ακόμα και όταν μιλούν για κάτι θλιβερό ή ευχάριστο αντίστοιχα. Μπορεί επίσης να εκφράζουν συναισθήματα που δεν ταιριάζουν με αυτά που λένε ή αυτά που σκέφτονται, π.χ. να γελούν λέγοντας κάτι πολύ δυσάρεστο και το αντίστροφο.

ideopsuxanagkastiki diataraxi

Πίστευαν ότι οι σχιζοφρενείς είναι δαιμονισμένοι

Δεν είναι μια τιμωρία από τον θεό για τις αμαρτίες του ατόμου ή των γονιών του. Λανθασμένη είναι και η αντίληψη ότι ο σχιζοφρενής φταίει για την αρρώστια του επειδή δεν έχει αρκετή θέληση ή είναι πεισματάρης ή τεμπέλης, καθώς και η πεποίθηση ότι οι γονείς προκάλεσαν τη σχιζοφρένεια στο παιδί τους.

Παλαιότερα οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι σχιζοφρενείς είναι δαιμονισμένοι ή ότι τους έχουν κάνει μάγια. Προσπαθώντας να τους ελέγξουν, τους έδεναν με αλυσίδες, τους χτυπούσαν, τους έκλειναν σε άσυλα ή στη φυλακή. Σήμερα, όμως, γνωρίζουμε ότι η σχιζοφρένεια είναι μια αρρώστια όπως όλες οι άλλες.

Το όργανο του σώματος που επηρεάζεται στη σχιζοφρένεια είναι ο εγκέφαλος. Δεν λειτουργεί σωστά, όπως η καρδιά δε λειτουργεί σωστά στους ανθρώπους που παθαίνουν έμφραγμα. Αν και δεν είναι απόλυτα γνωστή η αιτιολογία της σχιζοφρένειας, ξέρουμε ότι  δεν υπάρχει ένα μοναδικό αίτιο που την προκαλεί. Αλλά οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων.

Φταίει το DNA ή το περίβαλλον;

Πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν οι γενετικοί παράγοντες, δηλαδή παράγοντες που έχουν σχέση με το DNA του ανθρώπου. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ένας άνθρωπος έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να πάθει σχιζοφρένεια, αν υπάρχει κάποιος στενός συγγενής του που την έχει. Η πιθανότητα αυξάνεται, όσο στενότερη είναι η συγγένεια με αυτόν.

Έτσι, ένα παιδί με ένα γονιό σχιζοφρενή έχει 10% πιθανότητα να πάθει σχιζοφρένεια, ενώ η πιθανότητα να αρρωστήσει ένα παιδί του οποίου οι γονείς δεν έχουν σχιζοφρένεια είναι περίπου 1%.

Παράλληλα, οι επιστήμονες προτείνουν ότι κι άλλοι παράγοντες παίζουν ρόλο, όπως κάποια δυσλειτουργία στον εγκέφαλο, τραυματισμοί που συνέβησαν κατά τη γέννηση του ατόμου, προβλήματα στην επικοινωνία μέσα στην οικογένεια και οι εμπειρίες της ζωής του κάθε ανθρώπου.

Είναι βίαιοι και επικίνδυνοι;

Πάντως, πρέπει να τονίσουμε ότι οι παράγοντες αυτοί δεν μπορούν να προκαλέσουν από μόνοι τους την ασθένεια. Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν με την άποψη, ότι πρέπει να υπάρχει η γενετική προδιάθεση πάνω στην οποία επιδρούν κάποιοι από τους άλλους παράγοντες, ώστε να εκδηλωθεί η ασθένεια.

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης πολύ συχνά συνδέουν τη βία και την εγκληματικότητα με τις ψυχικές ασθένειες και ιδιαίτερα με τη σχιζοφρένεια. Όμως, οι μέχρι τώρα μελέτες έχουν δείξει ότι οι πιθανότητες εμφάνισης βίας και εγκληματικότητας είναι ίδιες στους σχιζοφρενείς και στα άτομα του γενικού πληθυσμού. Δηλαδή, είναι το ίδιο πιθανό να γίνει βίαιος ή να διαπράξει έγκλημα ένας σχιζοφρενής και ένα άτομο που δεν πάσχει από σχιζοφρένεια.

andras

Υπάρχει θεραπεία;

Πρόκειται για μια σοβαρή ασθένεια, η οποία δεν είναι δυνατό να υποχωρήσει μόνη της χωρίς θεραπεία. Έχουν ανακαλυφθεί φάρμακα με τα οποία τα συμπτώματα μπορούν να ελεγχθούν, αρκεί ο ασθενής να τα λαμβάνει συστηματικά, σύμφωνα με τις οδηγίες του ψυχιάτρου και να παρακολουθείται τακτικά από αυτόν.

Μπορούν να δουλέψουν και να φροντίσουν τον εαυτό τους και την οικογένειά τους, αρκεί να παρακολουθούνται από τον γιατρό και να παίρνουν τα φάρμακά τους. Όμως, είναι μια χρόνια πάθηση, όπως ακριβώς η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Η θεραπεία των περισσότερων χρόνιων παθήσεων, σωματικών ή ψυχικών, είναι μακροχρόνια και συχνά πρέπει ο ασθενής να τη συνεχίζει σε όλη του τη ζωή. Ο διαβητικός, για παράδειγμα, πρέπει να παίρνει τα φάρμακά του ή να κάνει ενέσεις ινσουλίνης, ακόμη και όταν το σάκχαρό του είναι φυσιολογικό. Έτσι και ο σχιζοφρενής πρέπει να λαμβάνει την αγωγή ακόμη και όταν αισθάνεται καλύτερα ή ακόμα και όταν δεν έχει συμπτώματα.

Πότε μπορεί να υποτροπιάσει;

Πάντα, βέβαια, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού.  Αν ο ασθενής διακόψει ή μειώσει την αγωγή από μόνος του, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος  να υποτροπιάσει, δηλαδή να επιδεινωθεί η κατάσταση του ή να αρρωστήσει ξανά. Η πιθανότητα για αυτό είναι πολύ μεγάλη, περίπου 80%.

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι τα φάρμακα για τη σχιζοφρένεια είναι εθιστικά και ότι αν κάποιος τα ξεκινήσει, δεν μπορεί να τα σταματήσει. Πρόκειται για λανθασμένη αντίληψη γιατί είναι κάτι που συνηθίζει ο οργανισμός. Μια ακόμη λανθασμένη άποψη είναι ότι τα φάρμακα αυτά αλλάζουν την προσωπικότητα και κάνουν το άτομο άβουλο. Όχι μόνο δεν καταργούν την ελεύθερη βούληση, αλλά αντιθέτως, βοηθούν το άτομο να αντιλαμβάνεται σωστά την πραγματικότητα, να σκέφτεται καθαρά, να αποφασίζει ελεύθερα και λογικά και να λειτουργεί φυσιολογικά.

Όσοι έχουν σχιζοφρένεια, αυτοκτονούν;

Το 90% με 95% των ανθρώπων που αυτοκτονούν έχουν κάποια ψυχική πάθηση. Η συχνότερη είναι η κατάθλιψη, αλλά υπάρχει αυξημένος κίνδυνος αυτοκτονίας και σε άλλες ψυχικές διαταραχές με σημαντικότερες τη σχιζοφρένεια, τη χρήση αλκοόλ και άλλων ουσιών και τις διαταραχές προσωπικότητας.

Η αυτοκτονία, επομένως, είναι ένας σοβαρός κίνδυνος για τους σχιζοφρενείς. Oι μελέτες δείχνουν ότι το 50% των σχιζοφρενών κάνει απόπειρα αυτοκτονίας και το 10% περίπου τελικά αυτοκτονεί. Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο της αυτοκτονίας για έναν άνθρωπο με σχιζοφρένεια. Αυτοί είναι οι ακόλουθοι:

  • η νεαρή ηλικία
  • το άρρεν φύλο
  • η ανεργία
  • η μοναχική διαβίωση

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Σκέφτομαι ότι έχω υποχρέωση να σκοτώσω κάποιον που αγαπώ: Έχω ψύχωση;

Ψυχιατρική: Τα σημάδια ότι κάποιος πάσχει από ψύχωση

Πώς μοιάζει η ζωή ενός ανθρώπου που πάσχει από σχιζοφρένεια;

«Με κυνηγούν»: Τι βιώνει ένας άνθρωπος με σχιζοφρένεια;

Κατάθλιψη ή σχιζοφρένεια: Ποια συμπτώματα μπορούν να μπερδέψουν την οικογένεια αλλά και τον θεραπευτή;

Σχετικά άρθρα